DIETALARNING INSON SALOMATLIGIGA ZARARLI TAʼSIRI
Abstract
So‘nggi yillarda dietalar (ayniqsa, og‘ir va uzoq muddatli cheklovchi ovqatlanish rejimlari) ommaviy ravishda salomatlikni yaxshilash va ortiqcha vaznni kamaytirish maqsadida keng tarqaldi. Biroq, dietaning biokimyoviy jarayonlarga bo‘lgan salbiy taʼsiri ko‘plab tadqiqotlarda isbotlangan. Ushbu maqolada dietalarning inson organizmiga, ayniqsa, metabolizm va biokimyoviy jarayonlarga qanday salbiy taʼsir ko‘rsatishi haqida so‘z boradi. Uzoq muddatli kam kaloriyali dietalar tanadagi energiya almashinuvini buzishi mumkin. Tanada uglevodlar, yog‘lar va oqsillarni qabul qilishning cheklanishi metabolizmni sekinlashtirishi va kerakli vitamin va minerallarni yetishmasligiga olib kelishi mumkin. Masalan, kam uglevodli dietalar insulinning ishlab chiqarilishini kamaytiradi, bu esa qon shakarini meʼyordan past darajaga tushiradi va gormonlar, xususan, tiroid gormoni ishlab chiqarilishiga salbiy taʼsir ko‘rsatadi. Yuqori oqsilli dietalar baʼzi biokimyoviy reaktsiyalarni buzishi mumkin. Oqsillarni ortiqcha qabul qilish, ayniqsa, buyraklarga ortiqcha yuk tushiradi, chunki ularning parchalanishi uchun ko‘proq azotli chiqindilar (ureya kabi) hosil bo‘ladi. Bu esa buyrak funktsiyasiga salbiy taʼsir ko‘rsatishi va uzoq muddatda buyrak kasalliklariga olib kelishi mumkin. Bundan tashqari, har qanday cheklovchi dietalar, ayniqsa, vitamin va minerallarga boy bo‘lmagan ratsionlar organizmda antioksidant himoyasini zaiflashtirishi mumkin. Antioksidantlar hujayralarni oksidlanishdan himoya qiluvchi moddalar bo‘lib, ularning yetishmasligi hujayra zarariga olib kelishi, natijada yallig‘lanish va surunkali kasalliklar rivojlanishiga olib kelishi mumkin. Shu bilan birga, diyetalarning psixologik salbiy taʼsirlari ham mavjud. Uzoq muddatli ovqatlanish cheklovlari ruhiy holatga taʼsir ko‘rsatishi va ortiqcha ovqat isteʼmol qilishni keltirib chiqaradigan "yemish buzilishlari" (bulimiya yoki ortoreksiya kabi) kasalliklariga sabab bo‘lishi mumkin. Bu holatlar, o‘z navbatida, organizmning biologik va kimyoviy muvozanatini buzadi.
References
1. Dilshodovich K. H. SHIELD OF INTESTINAL MICROFLORA CHANGE EFFECT ON THE GLANDS //American Journal of Pediatric Medicine and Health Sciences (2993-2149). – 2023. – Т. 1. – С. 81-83.
2. Karabayev S. et al. SOG'LIQNI SAQLASHDA TELETIBBIYOT IMKONIYATLARI, XUSUSIYATLARI VA TO'SIQLARI //Yeвразийский журнал медицинских и естественных наук. – 2023. – Т. 3. – №. 2 Part 2. – С. 41-46.
3. Шадманова Н. К., Халилов Х. Д. НАУЧНО-ПРАКТИЧЕСКИЙ ИНТЕРЕС ИЗУЧЕНИЯ ВЕГЕТАТИВНОЙ РЕГУЛЯЦИИ ДИЗАДАПТИВНЫХ РЕАКЦИЙ СЕРДЕЧНО-СОСУДИСТОЙ СИСТЕМЫ //Евразийский журнал академических исследований. – 2023. – Т. 3. – №. 8. – С. 126-134.
4. Xalilov H. et al. TELEMEDITSINANING PROFILAKTIK DAVOLANISHDA AHAMIYATI //Евразийский журнал академических исследований. – 2024. – Т. 4. – №. 4 Part 2. – С. 66-70.
5. Xalilov X. D., SHadmanova N. K., Qayumov M. N. Gipertireorizmni exsperemental modellashtirish. – 2023.
6. Dilshodovich K. H., Normurotovich K. M., Akromovich E. A. RELATIONSHIP BETWEEN THYROID DISEASE AND TYPE 2 DIABETES. – 2023.
7. Berdiyev O. V. et al. Telemeditsina Orqali Qalqonsimon Bez Kasalliklarini Boshqarish //Open Academia: Journal of Scholarly Research. – 2024. – Т. 2. – №. 6. – С. 69-74.
8. Xalilov H. D. et al. GIPERTIROIDIZM VA YURAK ETISHMOVCHILIGI //Research and Publications. – 2024. – Т. 1. – №. 1. – С. 60-63.
9. Normurotovich Q. M., Dilshod ogli X. H. RODOPSIN G OQSILLARI FILOGENETIK TAHLIL //Journal of new century innovations. – 2023. – Т. 43. – №. 2. – С. 178-183.
10. Normurotovich Q. M., Qizi G. M. K. GIPOTIROIDIZM VA YURAK ETISHMOVCHILIGI //Eurasian Journal of Academic Research. – 2024. – Т. 4. – №. 5-3. – С. 14-19.
11. Dilshod ogli X. H. et al. BOSH MIYA YARIMSHARLARI FIZIOLOGIYASI //International Journal of Education, Social Science & Humanities. – 2024. – Т. 12. – №. 11. – С. 495-499.
12. Normurotovich Q. M., Uktam ogli T. F., Kurbanovna S. N. Covid-19 Davrida Sogliqni Saqlashda Telemeditsina //Journal of Science in Medicine and Life. – 2024. – Т. 2. – №. 3. – С. 114-118.
13. Normurotovich Q. M., Sodiq ogli B. S. COVID-19 BILAN KASALLANGAN BEMORLARDA YURAK-QON TOMIR TIZIMIDA ASORATLAR KELIB CHIQISHI SABABLARI //TADQIQOTLAR. UZ. – 2024. – Т. 34. – №. 3. – С. 62-66.
14. Normurotovich Q. M. et al. Miokard Infarktida Telemeditsinaning ORni //Open Herald: Periodical of Methodical Research. – 2024. – Т. 2. – №. 7. – С. 15-17.
15. Dilshod ogli X. H., Mirusmonovna M. N., Tojiddinovna J. M. QON QUYISHNING ZAMONAVIY USULLARI //JOURNAL OF INNOVATIONS IN SCIENTIFIC AND EDUCATIONAL RESEARCH. – 2024. – Т. 7. – №. 11. – С. 104-110.
16. OV X. B. E. R. B. M. B., Nortayev A. B. Operativ xirurgiya va uning vazifalari. xirurgik operatsiya turlari. – 2023.
17. Dilshod ogli X. H. et al. QON GURUHLARINI ANIQLASHNING ZAMONAVIY USULLARI //PEDAGOG. – 2024. – Т. 7. – №. 12. – С. 99-105.
18. Maxira Y. et al. FIZIOLOGIYA FANI RIVOJLANISHI TIBBIYOTDAGI AHAMYATI. FIZIOLOGIYADA TADQIQOT USULLARI //PEDAGOG. – 2024. – Т. 7. – №. 12. – С. 111-116.
19. Dilshod ogli X. H., Mirusmonovna M. N., Tojiddinovna J. M. QON QUYISHNING ZAMONAVIY USULLARI //JOURNAL OF INNOVATIONS IN SCIENTIFIC AND EDUCATIONAL RESEARCH. – 2024. – Т. 7. – №. 11. – С. 104-110.
